Депозиттер боюнча гид: депозиттин түрлөрү, артыкчылыктары жана депозиттерди тандоо боюнча кеңештер
Депозиттер – бул туруктуулук жана минималдуу тобокелдик менен каражаттарды сактоонун жана көбөйтүүнүн эң ишенимдүү жолдорунун бири. Бул макалада биз депозиттер деген эмне, алардын кандай түрлөрү, артыкчылыктары жана кемчиликтери бар экендигин кеңири карап чыгабыз, ошондой эле сиздин финансылык максаттарыңызга ылайыктуу вариантты тандоо боюнча пайдалуу кеңештерди беребиз.
Депозит деген эмне?
Депозит – бул банкка белгилүү бир мөөнөткө же мөөнөтүн чектебестен, пайыз түрүндө туруктуу кирешеге алмашуу үчүн берилген акча каражаттары. Акцияларга же облигацияларга инвестициялоодон айырмаланып, депозиттер салынган каражаттардын кайтарылышына жана туруктуу кирешеге кепилдик берет. Бул депозиттерди акча каражаттарын сактоо жана көбөйтүү үчүн популярдуу инструмент кылат.
Депозиттердин көпчүлүгү мамлекет тарабынан камсыздандырылган. Мисалы, Кыргызстанда 1 миллион сомго чейинки аманаттар Депозиттерди коргоо агенттиги тарабынан корголгон. Бул аманатчыларга аманаттарынын сакталышына кошумча ишеним берет. Депозиттерди коргоо жөнүндө мыйзам менен кененирээк КРУБдун сайтынан таанышып чыгууга болот.
Депозит – бул акчаны сактоонун гана жолу эмес, бул келечекте финансылык туруктуулукту камсыз кылуунун да мүмкүнчүлүгү. Банктардын сунуштарынын ар түрдүүлүгүнүн аркасында ар бир адам өзүнүн муктаждыктарына ылайыктуу вариантты таба алат.
Депозиттерди камсыздандыруу жөнүндө кененирээк:
Депозиттерди камсыздандыруу – бул банк банкрот болгон учурда калктын аманаттарын коргой турган система. Кыргызстанда, башка көптөгөн өлкөлөрдөгүдөй эле, аманаттарды милдеттүү камсыздандыруу системасы бар. Бул эгерде сиз депозитти салган банк банкрот болуп калса, сизге белгиленген лимиттин чегинде компенсация төлөнөт дегенди билдирет.
Депозиттерди камсыздандыруу системасы кандай иштейт?
Депозиттерди камсыздандыруу системасына катышкан банктар атайын фондго төгүмдөрдү үзгүлтүксүз чегерип турушат.
Бул фонд банктык төгүмдөрдүн эсебинен түзүлөт жана банк банкрот болгон учурда аманатчыларга компенсация төлөп берүү үчүн колдонулат.
Камсыздандыруу суммасынын өлчөмү мамлекет тарабынан белгиленет. Кыргызстанда, жогоруда айтылгандай эле, бул сумма 1 миллион сомго чейин жетет.
Депозиттерди камсыздандыруу системасынын артыкчылыктары:
Банк банкрот болгон учурда калктын аманаттарын жоготуулардан коргоо.
Банк системасына ишенимди жогорулатуу.
Өлкөдө финансылык туруктуулукту камсыз кылуу.
Камсыздандыруу суммасынын өлчөмү чектелүү экенин эстен чыгарбоо зарыл. Эгерде сиздин аманатыңыз белгиленген лимиттен ашык болсо, анда банк банкрот болгон учурда сиз каражатыңыздын бир бөлүгүн жоготуп алышыңыз мүмкүн.
Депозиттердин түрлөрү
Депозиттердин көптөгөн түрлөрү бар, алардын ар бири ар кандай максаттарга жана колдонуучулардын ар кандай категорияларына туура келет. Алардын негизги түрлөрүн жана өзгөчөлүктөрүн карап чыгалы:
Топтогуч-Плюс
Депозиттин бул түрү «Мой О!» супер тиркемеси аркылуу каражаттарды башкарууга мүмкүндүк берет. Сиз банктын кеңсесине барбастан, бир аз сумманы үзгүлтүксүз салып турсаңыз болот.
Шарттары:
Актуалдуу пайыздык чендер жөнүндө сиз «Топтогуч-Плюс» депозитинин баракчасынан биле аласыз.
Чектөөсүз толуктоого болот.
Пайыздар ай сайын төлөнүп берилет.
Салымдын минималдуу суммасы: 1000 KGS/10 USD/10 EUR.
Мөөнөтү: 3 айдан 24 айга чейин.
Артыкчылыктары: башкаруу ыңгайлуу, чектөөсүз толуктоого болот, пайыздар ай сайын төлөнүп берилет.
Мисал: Сиз жаңы телефон алуу үчүн акча топтогуңуз келет. Сиз «Топтогуч-Плюс» депозитине бир аз сумманы салып турсаңыз болот жана бир нече айдан кийин сиздин акчаңыз телефон сатып алууга жетип калат.
Базалык-Плюс
Депозиттин ийкемдүү жана ишенимдүү түрү, ал акчаңызды жөн гана сактабастан, көбөйтүүгө да мүмкүндүк берет.
Шарттары:
Актуалдуу пайыздык чендер жөнүндө сиз «Базалык-Плюс» депозитинин баракчасынан биле аласыз.
Каражаттарды айына бир жолудан көп эмес жарым-жартылай чыгарып алууга болот.
Пайыздар депозиттин мөөнөтү аяктаганда төлөнүп берилет.
Салымдын минималдуу суммасы: 15 000 KGS/ 200 USD.
Мөөнөтү: 3 айдан 18 айга чейин.
Артыкчылыктары: депозитти чектөөсүз толуктоо жана депозиттен каражаттарды жарым-жартылай алуу мүмкүнчүлүгү депозиттин бул түрүн ийкемдүү жана пайдалуу кылат.
Мисал: Сиз үйүңүздү оңдоого акча чогултуп жатасыз. «Базалык-Плюс» депозитин ачып, аны үзгүлтүксүз толуктап жүрөсүз. Эгерде сизге тез арада акча керек болсо, сиз ал акчаны пайыздарды жоготпостон, депозиттен чыгарып алсаңыз болот.
Депозиттердин артыкчылыктары
Эми депозиттердин артыкчылыктары жөнүндө сөз кылалы:
Ишенимдүүлүк
Аманаттарды мамлекеттик камсыздандыруу белгилүү бир лимитке чейин каражаттарды коргоону камсыз кылат. Мисалы, эгерде банк банкрот болуп калса.
Кирешенин туруктуулугу
Сиз депозиттин мөөнөтүнүн аягында канча акча алаарыңызды алдын ала билесиз. Бул каражаттарыңызды пландаштырууга жана күтүлбөгөн чыгымдардан алыс болууга мүмкүндүк берет. Депозиттик калькулятордун жардамы менен сиз депозиттин ар бир түрүнөн түшкөн кирешени эсептей аласыз.
Мисал: Сиз бир жылдан кийин чоң нерсе сатып алууну пландап жатасыз. Туруктуу пайыздык чен менен депозит ачуу менен сиз керек болгон мезгилде канча акча алаарыңызды так эсептей аласыз жана чыгымдарыңызды пландаштыра аласыз.
Оңой тариздөө
Көпчүлүк банктар депозитти кеңседе гана эмес, онлайн да ачууну сунушташат, бул процессти мүмкүн болушунча ыңгайлуу жана тез кылат.
Онлайн-банкинг: Заманбап технологиялар депозитти үйдөн чыкпастан, мобилдик тиркеме аркылуу эле ачууга мүмкүндүк берет.
Документтердин аздыгы: Депозит ачуу үчүн адатта документтердин минималдуу топтому талап кылынат.
Тездик: Депозит ачуу процесси болгону бир нече мүнөт гана болот.
Шарттардын ийкемдүүлүгү
Депозиттердин айрым түрлөрү эсепти толуктоого, акчаны жарым-жартылай алууга, ал тургай, пайыздарды жоготпостон, келишимди мөөнөтүнөн мурда бузууга мүмкүндүк берет.
Толуктоо: Депозитти үзгүлтүксүз толуктоо мүмкүнчүлүгү топтолгон сумманы көбөйтүүгө жана көбүрөөк киреше алууга мүмкүндүк берет.
Каражаттарды жарым-жартылай алуу: Айрым депозиттер пайыздарды жоготпостон, каражаттардын кандайдыр бир бөлүгүн алууга мүмкүндүк берет, бул күтүлбөгөн жагдайда пайдалуу болушу мүмкүн.
Мөөнөтүнөн мурда бузуу: Кээ бир учурда пайыздарды минималдуу жоготуу менен депозиттик келишимди мөөнөтүнөн мурда бузууга болот.
Депозитти кантип тандоо керек?
Депозитти туура тандоо сиздин максаттарыңызга, финансылык мүмкүнчүлүктөрүңүзгө жана каалооңузга жараша болот. Төмөндө бир нече практикалык сунуштарды беребиз:
Депозиттин максатын аныктаңыз
Өзүңүзгө суроо бериңиз: Сизге депозит эмне үчүн керек? Акча топтоо үчүнбү же кошумча киреше алуу үчүнбү? Мисалы:
Чоң нерсе сатып алууга акча топтоо үчүн «Топтолмо депозит» ылайыктуу болот.
Үзгүлтүксүз киреше алуу үчүн – «Кирешелүү депозит».
Келечекте финансылык туруктуулукту камсыз кылуу үчүн – «Пенсиялык депозит».
Баланын билим алуусуна каражат топтоо үчүн – «Балдарга депозит».
Күтүлбөгөн жагдайларга «финансылык жөлөк» түзүү үчүн – «Базалык-Плюс».
Депозиттердин түрлөрүн жана шарттарын салыштырыңыз
Депозиттердин түрлөрүн жана шарттарын O!Bank сайтынан салыштырып көрүңүз. Төмөнкүлөргө көңүл буруңуз:
Пайыздык чендер.
Толуктоо жана алуу шарттары.
Мөөнөтү.
Салымдын минималдуу суммасы.
Банктын аброю жана банк ишин жүргүзүүгө лицензиянын бар болушу.
Аманаттарды камсыздандыруу шарттары.
Интернет-банкинг же мобилдик тиркеме сыяктуу кошумча кызматтардын бар болушу.
Депозиттик калькуляторду колдонуңуз
Депозиттик калькулятор кирешени эсептөөгө жардам берет. Депозиттин түрүн тандаңыз, салымдын суммасын, мөөнөтүн жана пайыздык ченин киргизиңиз, муну менен сиз канча киреше алаарыңызды билесиз.
Колдонуучулардын ар кандай категориялары үчүн сунуштар
Жаңы баштагандар үчүн: Жаңы баштап жаткан аманатчылар туруктуу пайыздык чен менен жөнөкөй депозиттерди тандап алганы жакшы. Алар түшүнүктүү жана терең билимди талап кылбайт. Мисалы, биринчи депозит үчүн үзгүлтүксүз толуктоо мүмкүнчүлүгү бар «Топтогуч-Плюс» депозити ылайыктуу болот.
Тажрыйбалуу аманатчылар үчүн: Тажрыйбалуу аманатчылар пайыздарды сактоо менен каражаттарды мөөнөтүнөн мурда алуу мүмкүнчүлүгү же пайыздарды капиталдаштыруу мүмкүнчүлүгү бар шарттары татаалыраак депозиттерди ачууну караштырса болот.
Студенттер үчүн: Окуу же башка максаттар үчүн акча топтоону каалаган студенттерге үзгүлтүксүз толуктоо мүмкүнчүлүгү бар Топтолмо депозиттер ылайыктуу.
Кошумча кеңештер
Келишимди кунт коюп окуп чыгыңыз. Келишимге кол коюудан мурун бардык шарттарды, айрыкча пайыздык чендер, мөөнөттөр, мөөнөтүнөн мурда алуу үчүн айыптар боюнча шарттарды жана башка маанилүү аспектилерди түшүнгөнүңүздү текшериңиз.
Инфляцияга көз салып туруңуз. Депозитти тандоодо инфляциянын деңгээлин эске алыңыз. Топтогон каражаттарыңыз нарксызданып кетпеши үчүн пайыздык чен инфляциядан жогору болушу керек.
Корутунду
Депозиттер – бул акчаны сактоонун гана жолу эмес, аларды көбөйтүүнүн да инструменти. Депозитти тандоо – бул маанилүү чечим, ал сиздин финансылык максаттарыңызга жана мүмкүнчүлүктөрүңүзгө жараша болот. Сунуштарды салыштырыңыз, депозиттик калькуляторду колдонуңуз жана келишимдин шарттарын кунт коюп окуп чыгыңыз. Зарыл болсо, адистерден кеңеш алыңыз.
